تولید نسل چهارم انقلاب

به تعبیر جان فوران، با جرح و تعدیلی که انقلاب ایران در نظریان انقلاب ایجاد کرد، موضوع نظریه‌های انقلاب در دهه 1980 به این صورت درآمد: «آیا انقلاب ایران را باید به عنوان یک مورد منحصر به فرد، خلاف سایر انقلاب‌ها مورد بررسی قرار داد  با این که علت انقلاب‌ها را باید در پرتو شواهد ایران مجدداً مورد مداقه قرار داد؟» جان فوران معتقد است که در دهه 1980، نسل چهارمی از نظریات انقلاب به وجود آمدند که از انقلاب‌های جهان سوم، به ویژه انقلاب ایران و انقلاب‌های آمریکای لاتین، الهام گرفته‌اند. از نظر وی نسل چهارم نظریات انقلاب، از سطح ساختار گرایی محض فراتر رفته و با توجه به عناصری همانند توسعه نامتوازن سرمایه‌داری، شرایط بسیج سیاسی، بحران‌های نوسازی، نقش دولت، نقش ایدئولوژی و شرایط بین المللی، در کنار ساختارهای اجتماعی، عوامل متعددی را برای تبیین چرایی انقلاب مطرح ساخته‌اند.

پس از وقوع انقلاب ایران و نیز انقلاب‌هایی که در آمریکای لاتین از اواخر دهه 1970 میلادی شکل گرفتند، شاهد ارائه برخی تحلیل‌های جدید در خصوص این انقلاب‌ها هستیم. ویژگی مشترک این تحلیل‌ها، ان است که بر ناکارآمدی نظریه‌های موجود انقلاب در حوزه علوم اجتماعی در تبیین انقلاب‌های جوامع جهان سم تاکید دارند.